W profilaktyce przeciw ukąszeniu kleszcza ważny jest ubiór, czyli zabudowane obuwie lub gumowce i długie spodnie. Należy również  zabezpieczyć ciało dostępnymi w aptekach środkami odstraszającymi. Po powrocie do domu, aby upewniać się, że nigdzie nie pojawił się owad ważne jest zbadanie całego ciała. Jeżeli na spacerze był z nami pies ( oczywiście na smyczy) psa też należy zabezpieczyć odpowiednimi preparatami i po powrocie do domu  sprawdzić jego ciało.   

Usuwanie kleszczy

Wgryziony kleszcz może zarazić chorobami odkleszczowymi już podczas ukąszenia. Nie wolno więc zwlekać z przeglądem ciała. Kleszcze usuwać najlepiej przy pomocy pęsety. Należy złapać kleszcza jak najbliżej skóry (nie ma wtedy obawy, że szczypce rozgniotą kleszcza lub spowodują, że wydzieli on zawartość jamy brzusznej do ranki) i delikatnie, ale zdecydowanym ruchem powoli wyciągnąć, unikając wykręcania.

Dość popularna jest następująca metoda usuwania kleszcza: należy obciąć zaślepioną stronę strzykawki nożem i następnie założyć tłok odwrotnie, by część, za którą trzyma się tłok wystawała ze strony obciętej; zwiększy to szczelność aparatu. Następnie przykłada się urządzenie tak, by kleszcz znalazł się pomiędzy tłokiem a skórą i wyciąga tłok. Różnica ciśnień powinna wyrwać kleszcza na tyle szybko i delikatnie, by nie zdążył zwymiotować. Czasami nie udaje się usunąć kleszcza w całości. Dzieje się tak na ogół wtedy, gdy kleszcz wpił się już głęboko w skórę i zaczął żerować. Pozostawiony w skórze kawałek aparatu gębowego kleszcza lub główka na ogół oznacza, że - jeżeli był on zarażony - zdążył przekazać ugryzionemu czynnik infekcyjny.

Jeśli kleszcz zagnieździł się bardzo głęboko lepiej samemu nie podejmować próby usunięcia pasożyta tylko jak najszybciej zgłosić się do lekarza (np. chirurga).

Wbrew obiegowym opiniom, nie zgniatać, nie przypalać, nie smarować tłuszczami, benzyną, środkami dezynfekującymi ani innymi substancjami. Czynności te mogą powodować zwracanie treści pokarmowych przez kleszcze, co może podnieść ryzyko infekcji przenoszonymi przez nie drobnoustrojami.

Po wyjęciu kleszcza ranę należy zdezynfekować (spirytusem salicylowym lub wodą utlenioną), a ręce dokładnie umyć. Miejsce ukąszenia należy obserwować przez kolejne tygodnie - w wypadku wystąpienia rumienia, obrzęku lub pojawienia się objawów grypowych należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.

Można również zachować kleszcza do badań. Pojemnik należy oznakować, tzn. zapisać datę i miejsce ukąszenia. Żywego kleszcza można umieścić w szczelnie zamkniętej foliowej torebce (kleszcze mogą żyć tak przez wiele tygodni - bez wody i powietrza) lub w twardej fiolce i wysłać na badania sprawdzające, czy nie był zarażony boreliozą. Martwego kleszcza można też przechowywać w 70-80% spirytusie i przekazać do specjalistycznych  badań  DNA.   

Zwierzęta a kleszcze

Często zdarza się, iż kleszcz zaatakuje domowe koty lub psy. Najczęściej kleszcze wbijają się w kark, szyję, łapy oraz w miejsca, gdzie jest cienka skóra. Żeby zobaczyć czy zwierzę ma kleszcza, trzeba obejrzeć je całe, rozgarniając sierść. U zwierząt z ciemną sierścią trudniej zauważyć małego pasożyta. Kleszcz może wbić się wszędzie: w grzbiet, ogon a nawet w pysk. Gdy ujrzymy kleszcza, należy postępować tak, jak wyżej opisano: delikatnie go usunąć, a w razie komplikacji skonsultować się z weterynarzem. Psy można chronić przed kleszczami profilaktycznymi preparatami weterynaryjnymi, działającymi kilka tygodni po jednorazowej aplikacji. Można kupić psu obrożę przeciwkleszczową. Taka obroża działa przez jeden sezon i chroni nie tylko przed kleszczami, ale także przed innymi pasożytami. Tylko niektóre kleszcze atakujące psy przenoszą boreliozę; kleszcz psi jej nie przenosi, ale może przenosić inne choroby odkleszczowe. Szczególnie groźną chorobą przenoszoną przez kleszcze i atakującą m.in. psy jest babeszjoza - bez odpowiednio szybkiej kuracji antybiotykowej prowadzi do uszkodzenia narządów wewnętrznych i śmierci zainfekowanego zwierzęcia. W przypadku, gdy pies po ukąszeniu przez kleszcza wygląda na chorego to należy niezwłocznie poradzić się lekarza weterynarii.

Latem w lasach spotkać można żmiję zygzakowatą, która w okresie letnim jest aktywna. Ukąszenia żmii zygzakowatej jest niebezpieczne dla zdrowia człowieka.

Żmija jest jedynym jadowitym wężem w Polsce. Żywi się myszami, żabami oraz ptakami. Podczas ciepłych dni często wygrzewa się w słońcu. Żmija zygzakowata występuje w wielu odmianach ubarwienia: od szarego, ciemnobrązowego, oliwkowozielonego aż po czarne.

W lasach żmije lubią przebywać na wilgotnych polanach leśnych porośniętych mchem torfowym i borówką bagienną, przy drogach leśnych oraz okolicach wód stojących i rowów.

Żmija najczęściej posiada na grzbiecie „zygzak" . Jedynie osobniki ubarwione na czarno go nie posiadają. Zawsze, jak na jadowitego węża przystało posiadają  pionową źrenicę oka.
 

Nie atakuje ona bez powodu. Agresywne są jedynie wtedy, gdy czują się zagrożone odcięciem drogi ucieczki, nagłym zbliżeniem, dotknięciem kijem lub nogą
Spacerując po lesie należy pamiętać, że żmija przed ukąszeniem najpierw głośno syczy.

To powinno być dla człowieka ostrzeżeniem.  
 

Do lasu radzimy ubierać pełne i wysokie obuwie, najlepiej skórzane,  spacerując proszę patrzeć pod nogi. W razie niespodziewanego spotkania ze żmiją należy wycofać się powoli , nie krzyczeć żmija wtedy się wycofa.

Należy uważać, gdzie się siada – często słoneczne miejsce może być już  zajęte przez wygrzewającą się żmiję. Trzeba dokładnie obejrzeć takie miejsca. Radzimy korzystać z ławek w miejscach zorganizowanych przez nadleśnictwo.
 

Proszę pamiętać, że w Polsce jest ona gatunkiem podlegającym ochronie całkowitej.

W razie ukąszenia
Typowym objawem wprowadzenia jadu jest wyraźny obrzęk w miejscu ukąszenia. Towarzyszy mu ból, a obrzęk stopniowo narasta i może utrzymywać się nawet parę tygodni.

U około 20-25% ukąszonych występują nasilone objawy ogólne takie jak poty, zawroty głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, podwyższenie temperatury ciała.

W ciężkich zatruciach występuje wstrząs objawiający się osłabieniem, bladością, uczuciem zimna, przyspieszeniem akcji serca i spadkiem ciśnienia krwi. Śmiertelność po ukąszeniu żmii jest oceniana na ok. 1%. 
Pierwsza pomoc
Zachować spokój; gdy ukąszone jest dziecko – trzeba je maksymalnie uspokoić
Kończynę, na której jest ukąszenie, należy unieruchomić, także sam ukąszony powinien przebywać w spoczynku, ponieważ ruch - praca mięśni przyspiesza wchłanianie jadu.

Miejsce ukąszenia należy (o ile jest to możliwe) umyć wodą z mydłem i obłożyć lodem
Nie należy przemywać spirytusem – powoduje on koagulację (zasklepienie rany) .

Oczywiści jak najprędzej należy skorzystać z konsultacji lekarskiej.